درس های اپیدمی هیجانی برای صاحبان کسب و کار

درس های اپیدمی هیجانی برای صاحبان کسب و کار

جامعه ایران به شدت تحت تاثیر پدیده واگیری هیجانی است.

فائزه اعتمادگلستانی/ پژوهشگر اقتصاد رفتاری

چکیده  درس «اقتصاد رفتاری» برای صاحبان کسب و کار این است که شما با آدمهای واقعی سرو کار دارید و هرچه بیشتر و بهتر درک کنید که آن ها چگونه تحت تاثیر قرار می گیرند، به میزان بیشتری به اهداف خود دست خواهید یافت.

در ابتدای شروع همه گیری کرونا بسیاری از مجموعه ها و حتی اشخاص حقیقی تلاش کردند با انجام برخی فعالیت ها در قالب مسئولیت های اجتماعی به بهبود شرایط روحی جامعه و کاهش استرس ناشی از اپیدمی کمک کنند. اما رفته رفته با گذشت زمان و خوگیری تقریبی افراد جامعه به زندگی کردن با وجود کرونا، این دست اقدامات نیز کم رنگ تر شد. تا جایی که حتی برخی از شعارهای مرتبط با دوره طلایی همدلی از میان رفت. البته در این میانه نیز وجود روزی به اسم روز پرستار دوباره هشتگ های همدلانه و یا روح سپاسگزاری جمعی جامعه را پر رنگ تر کرد.

لیکن آنچه بیش تر از همه به چشم می خورد عواطف و احساسات جمعی و شاید بهتر است بگوییم هیجانات مشترکی بود که افراد در معرض آن قرار گرفته و یا حتی به شکل ویروس به یکدیگر منتقل نمودند!

در حقیقیت افراد به طور مستقیم در معرض یک واگیری هیجانی قرار گرفته و مدام حالات مختلفی را تجربه می نمودند.

تجربه این واگیری هیجانی می تواند درس مهم یا فرصتی طلایی برای شناخت بازارهای اقتصادی نیز باشد. اما چگونه باید به این فرصت طلایی رسید؟

پیوند هیجان و اقتصاد را در شاخه نو ظهوری از علم اقتصاد به نام «اقتصاد رفتاری» می توان به خوبی مورد بررسی قرار داد.

اقتصاد رفتاری که در مقابل اقتصاد رسمی(کلاسیک یا عقلانی )قرار می گیرد به این نکته می پردازد که بسیاری از رفتارهایی که افراد به عنوان یک رفتار اقتصادی بروز می دهند،  ریشه هایی تقریبا غیرعقلانی داشته و بیش تر تحت تاثیر هیجانات افراد است. البته به طور کلی و دقیق تر باید گفت اقتصاد رفتاری پیوندگاه علوم رفتاری همچون روانشناسی، جامعه شناسی، بازرگانی و علم اقتصاد است. اما آنچه می خواهیم از آن صحبت کنیم ، بخشی است که تمرکز اقتصاد رفتاری را بر مقوله هیجان دانسته  و پیوندگاه آن با سبک زندگی اقتصادی افراد جامعه است. برخی متخصصین نیز معتقدند بنیان همه علوم رفتاری و اقتصاد رفتاری هیجانات هستند، چون اگر بپرسید انحراف از تصمیم گیری بهینه از کجا آمده است؟ در پاسخ باید گفت که بسیاری از آن ها از هیجانات ناشی شده است.

حتی اندیشمندی به اسم تیلر که از نظریه پردازان علم اقتصاد رفتاری شناخته می شود در بسیاری از موارد ترجیحات اجتماعی را محور کار خود قرار داده است. برای نمونه این واقعیت که ما به صورت ذاتی نه تنها به نتایجی که نصیب خودمان می شود بلکه به نتایجی که به سایر مردم می رسد هم اهمیت می دهیم. ما به شکلی هیجانی یا احساسی به دیگران توجه داریم. مثل زمانی که  فکر می کنیم نسبت به شخصی بی عدالتی روا شده است و واکنش های احساسی بروز می دهیم.

این نکته می تواند گزاره بسیار خوبی برای صاحبان کسب و کار باشد تا بیشتر بر روی آن تمرکز کرده و استراتژی های کسب و کار خود را بر مبنای راه حل های رفتاری بنیان نهند.

نکته دیگر این که  متخصصین علوم رفتاری «انسان اقتصادی» که اقتصاد مرسوم یا سنتی معرفی کرده و حتی از آن اسطوره سازی کرده را انسانی غیر واقعی می دانند که چندان وجود خارجی ندارد. این انسان اسطوره ای یک عقلِ کل یا ابرهوشمند است که تمامی رفتارهای اقتصادی خود را بر مبنای عقلانیت و سنجش کامل سود و زیان های هرچند اندک قرار می دهد. مثلا دقیقا به اندازه می نوشد، ورزش می کند، پس انداز کرده و مداوم به بازنشستگی خود فکر می کند. در حالی که در واقعیت اینچنین افرادی خیلی به ندرت دیده می شوند که سبک زندگی اقتصادی این گونه داشته باشند.

درس اقتصاد رفتاری برای صاحبان کسب و کار این است که شما با آدمهای واقعی سرو کار دارید و هرچه بیشتر و بهتر درک کنید که آن ها چگونه تحت تاثیر قرار می گیرند، به میزان بیشتری به اهداف خود دست خواهید یافت.

تجربه اخیر نشان داد جامعه ایران به شدت تحت تاثیر پدیده واگیری هیجانی است. حتی اگر کمی از هیجانات اولیه خود در پیک اول کرونا فاصله بگیرد، با فرارسیدن روز پرستار دوباره آن روزها را به یاد خواهد آورد و ساعاتی را تحت تاثیر خواهد بود.